Jakie są przyczyny wojen?
Strukturalni realiści uznają, że państwa mogą wszczynać wojny z wielu powodów. To sprawia dużą trudność w znalezieniu jednej teorii, która mogłaby wskazać najważniejszy czynnik przyczyniający się do ich wybuchu. Nie ma najmniejszej wątpliwości, że mocarstwa wchodzą w konflikty zbrojne, aby uzyskać większą przewagę nad swoimi rywalami i tym samym wzmocnić swoje poczucie bezpieczeństwa. Jednak kwestie bezpieczeństwa nie zawsze stanowią główny argument stojący za decyzją o dokonaniu agresji. Względy ideologiczne i ekonomiczne są często ważniejsze.
Weźmy przykład Ottona von Bismarcka, główną przyczyną popychającą go do wojny z Danią w 1864 r., Austrią w 1866 r. i Francją w 1870 r. był nacjonalizm. Pruski przywódca chciał stworzyć zjednoczone Niemcy. W sumie podobna sytuacja miała miejsce w przypadku Polski w 1918 r. Odrodzenie naszego państwa wiązało się z chęcią połączenia wszystkich ziem, na których dominowała ludność polska. W tym procesie obie koncepcje, federacyjna i inkorporacyjna, Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego, stawiały sobie za cel zjednoczenie polskiego narodu. Zatem seria wojen kształtujących nowe oblicze państwa polskiego w latach 1918-21 r. wynikała przede wszystkim z pobudek nacjonalistycznych, a nie kwestii bezpieczeństwa.
W teorii realizmu strukturalnego wojny motywowane przez względy bezpieczeństwa nie występują zbyt często. Ich szczególną cechą, jeśli już się pojawią, jest to, że agresor zaczyna działać na własną szkodę, czyli podkopuje swoją pozycję w układzie sił – „balance of power”. W rzeczywistości ani zjednoczenie Niemiec w 1871 r., ani odrodzenie II Rzeczypospolitej w 1918 r. nie umniejszało pozycji obu tych państw, ani nie naruszało równowagi sił w Europie. Choć faktycznie, zwycięstwo w prawie każdej wojnie poprawia relatywną potęgę państwa bez względu na przyczyny jej prowadzenia. Jakby nie spojrzeć Niemcy po 1871 r. były dużo bardziej silniejsze niż państwo pruskie rządzone przez Bismarcka w 1862 r. W sumie także naród polski posiadał większe poczucie bezpieczeństwa w ramach własnego państwa niż pod panowaniem obcych zaborców, samo jego pojawienie się zmieniało geopolityczne otoczenie w Europie Środkowo-Wschodniej.
Jednak wyróżnianie jakiegoś jednego szczególnego powodu dla wszystkich wojen nie stanowi zbyt owocnego przedsięwzięcia. Według założeń realizmu strukturalnego wpływ na prawdopodobieństwo wojny ma przede wszystkim architektura systemu międzynarodowego. Jedni realiści twierdzą, że kluczową zmienną stanowi liczba wielkich mocarstw lub tzw. biegunów w systemie. Z kolei inni skupiają się na dystrybucji potęgi między najsilniejszymi państwami. Według kolejnego podejścia to zmiany w rozkładzie sił powodują destabilizację sytuacji międzynarodowej. W końcu, są i tacy, którzy utrzymują, że zmienne proporcje ofensywnego i defensywnego równoważenia mają w rzeczywistości największy wpływ na perspektywę większego lub mniejszego konfliktu zbrojnego.
Link: mil.link/pl/jakie-sa-przyczyny-wojen/
Krótki link: mil.link/i/przyczyny
