Rosyjskie metody propagandowe

Ten artykuł ma na celu wskazanie najważniejszych i najczęściej używanych metod propagandowych w Rosji za pomocą środków masowego przekazu[1].

Pierwsza i najważniejsza zasada to stworzenie zewnętrznego wroga i skierowanie w jego stronę niezadowolonych obywateli kraju. W przypadku ZSRR, a później Federacji Rosyjskiej takim wrogiem była i nadal jest Ameryka. USA opisywane są jako wrogi naród, który przygotowuje się do wojny z Rosją. Wszystko co jest złe jest kojarzone z USA. W rosyjskich mediach nie mówi się o wewnętrznych problemach federacji (gospodarczych, infrastrukturalnych, socjalnych) ale mówi się o porażkach USA, o upadłości Zachodu oraz o tym, iż największy wróg nałożył sankcje, które w żaden sposób nie wpływają na poziom życia przeciętnych Rosjan.

1. Pierwsza metoda propagandowa – „zgniły śledź”. Najpierw wybiera się fałszywe oskarżenie przeciwko konkretnej osobie. Ważne jest, aby było jak najbardziej brudne i skandaliczne. Działa to dobrze w przypadku kradzieży, molestowania dzieci lub morderstwa, najlepiej z powodu chciwości. Celem „zgniłego śledzia” nie jest udowodnienie oskarżenia lecz doprowadzenie do szerokiej dyskusji i popularyzacji tematu w taki sposób, żeby oskarżona osoba była kojarzona tylko i wyłącznie z tym negatywnym wydarzeniem. Ludzka psychika jest tak skonstruowana, że jak tylko wydarzenie staje się przedmiotem publicznej dyskusji, pojawiają się jego zwolennicy i przeciwnicy, „eksperci” i „obrońcy” oskarżonego. Efektem metody jest powielanie i szerzenie informacji, w których ta osoba jest kojarzona tylko i wyłącznie z danym wydarzeniem. W Rosji ta metoda jest często wykorzystywana w stosunku do liderów opozycji, konkurentów obecnego reżimu.

Prezydenckie wybory w Rosji 2018 były idealnym przykładem użycia tej metody po kolei wobec poszczególnych kandydatów walczących o stanowisko prezydenta (oczywiście nie dotyczyło to Putina).

2. Kolejna metoda 60/40, która została wymyślona przez niemieckiego ministra ds. propagandy Josepha Goebbelsa. Polega ona na stworzeniu medium, które w 60% podaje fakty i informacje, które są prawdziwe, w miarę obiektywne i realistyczne. Natomiast reszta 40% służy do podania dezinformacji i propagandy, która będzie bardzo efektywna ze względu na już stworzone zaufanie odbiorcy poprzez 60% prawdy.

Współczesnym przykładem takiego medium jest „Echo Moskwy[2]” Medium te z jednej strony wspiera i opisuje opozycję, a z drugiej zaprasza na wywiady zwolenników Putina, komunistów itd.

Kolejnym przykładem jest ukraińska stacja telewizyjna Newsone, kontrolowana przez Moskwę, która każdego dnia podkreśla konieczność zmiany władzy na Ukrainie i brak wojny z Rosją. Wskazuje na braki zmian po Majdanie oraz zachęca do wsparcia Opozycyjnego Bloku (partii, która się składa z byłych przedstawicieli Partii Regioniw – partii Janukowycza).

3. Metoda propagandowa numer trzy to wykorzystanie „dużego kłamstwa”. Polega to na przewracaniu rzeczywistości do takiego stopnia, że odbiorca nie jest w stanie uwierzyć, iż tak przerażające rzeczy mogą być nieprawdą czy o takim zdarzeniu można byłoby kłamać. Ważna jest tu pewność siebie oraz autorytet osoby, która te treści przekazuje. Sztuczka polega na tym, że poprawnie ustawione i dobrze przemyślane „duże kłamstwo” powoduje, że słuchacz lub widz ma głęboką traumę emocjonalną, która przez długi czas determinuje jego poglądy na wszelkie argumenty logiki i rozumu. Szczególnie dobrze działają tu kłamstwa o okrutnych torturach nad dziećmi czy kobietami.  Przykładem jest pseudo reportaż rosyjskich dziennikarzy Pierwszego kanału (Первый канал[3]) o tym, jak ukraińscy żołnierze ukrzyżowali dziecko po tym jak zajęli kolejne terytoria w Donbasie. Pseudo świadek tych wydarzeń to jedna kobieta, która opowiada, iż wszystko wydarzyło się w centrum miasta i było tam dużo ludzi, a żołnierze chcieli w taki sposób pokazać swoją wyższość nad innymi.  Oprócz niej nikt więcej nie widział, ani nie słyszał o takim wydarzeniu, co więcej kiedy doszło do szczegółów to kobieta myliła daty, miejsca i inne ważne elementy. Dla ukraińskiego odbiorcy ta treść była absurdem, natomiast dla widza, który każdego dnia ogląda rosyjską propagandę było to tylko potwierdzenie tego, jak okropni są ukraińscy żołnierze i jak fatalna jest sytuacja w tym kraju.

Warto tu też wspomnieć o przekazie dotyczącym Ukraińców, którzy jedzą swoje dzieci. Według tego samego 1 kanału tak się dzieje na Ukrainie od dłuższego czasu. Tak jak i w pierwszym przykładzie nie ma żadnych dowodów, materiałów, ani nawet pseudo świadków, którzy by to potwierdzili. Mimo to, szerzenie tych informacji w rosyjskich mediach odbywa się z przerażającą szybkością.

4. Czwarta metoda to „absolutna oczywistość”. W tym przypadku nic nie trzeba udowadniać lecz przekazywać taką treść jaką się chce, w taki sposób jakby to było coś oczywistego i dlatego bezwarunkowo popieranego przez przytłaczającą większość populacji. Mimo swojej zewnętrznej prostoty ta metoda jest niesamowicie skuteczna, ponieważ ludzka psychika automatycznie reaguje na opinie większości, starając się do niej dołączyć.

Wladimir Putin często używa tej metody mówiąc o bezskuteczności sankcji dla Rosji, utrwalając wśród społeczeństwa myśl, iż poziom życia w Rosji polepsza się, sytuacja ekonomiczna się poprawia, a Rosja wychodzi z kryzysu. Najbardziej rozpowszechnione frazy „o tym już wcześniej mówiliśmy”, „wszyscy wiedzą, iż tak jest”.

Metoda ta działa, ponieważ ludzie oglądając te same treści, wielokrotnie powtarzane przez dużą liczbę osób, utrwalają się w myśli, iż jest tak jak było powiedziano. W taki sposób tworzy się większość, w której każda indywidualna jednostka nie chcąc być odrzucona dołącza do masy popierając pewne poglądy czy szerząc informacje, nie zastanawiając się nad tym czy jest to poprawne.

Klasycznym  przykładem użycia tej metody jest publikacja wyników sondaży lub badań socjologicznych. One zawsze reprezentują bardzo dobre wyniki, pokazujące większość społeczeństwa, która popiera określone projekty, zmiany, konkretne postaci itd. Można tu wspomnieć o 80% poparcia władzy w Rosji, czy też o przedwyborczych ankietach, które dawały dla Putina ponad 90% wsparcia. Wyniki tych sondaży w większości są bardzo oddalone od rzeczywistych faktów.

Podsumowanie

Podsumowując, metoda dużego kłamstwa jest osiągana poprzez nacisk na emocje, których później nie da się wyjaśnić, ani wytłumaczyć poprzez użycie logicznych argumentów; metoda absolutnej oczywistości działa poprzez możliwość bycia częścią społeczeństwa; metoda zgniłego śledzia jest realizowana za pomocą utrwalenia skojarzenia konkretnej osoby z skandalicznym, przerażającym i fałszywym wydarzeniem; metoda 60/40 poprzez zdobycie zaufania wpaja w konsekwencji te informacje, które są wygodne dla obecnej władzy.

Te wszystkie metody i jeszcze wiele innych powodują tworzenie społeczeństwa, które działa, postępuje i istnieje zgodnie z ideologią władcy swojego kraju. Ich światopogląd i myślenie jest tak zmodyfikowane, że pozostaje bardzo niewiele możliwości  na zmiany.

[1] Монополия на рейтинг https://www.youtube.com/watch?v=_ZAd5U3vx74, z dnia 2018.06.23

[2] Echo Moskwy – całodobowa, informacyjno-publicystyczna rozgłośnia radiowa z siedzibą w Moskwie, https://echo.msk.ru/, z dnia 23.06.2018

[3] Pierwyj kanał https://www.1tv.ru/, z dnia 23.06.2018

---

Link: mil.link/pl/rosyjskie-metody-propagandowe/

Krótki link: mil.link/i/ruprop