Jack Ryan czyli Tom Clancy wielkim pisarzem był…

Tom Clancy wielkim pisarzem był… To truizm, leczy w momencie, kiedy poznajemy bliżej Jacka Ryan’a stwierdzenie to nabiera ważkości. Aby wyjaśnić kim był Ryan najpierw trzeba jednak opowiedzieć kilka słów o Tomie Clancy.

Tom Clancy był filologiem angielskim, absolwentem Uniwersytetu w Baltimore. Zanim zabrał się za pisanie książek zajmował się miedzy innymi sprzedażą ubezpieczeń. Jego zamiłowaniem była historia i wojskowość. Znajomość historii, zagadnień związanych z obronnością, wojskiem i geopolityką była niesamowicie płodną przestrzenią jego twórczości literackiej. Pierwszą książką, jaką napisał było Polowanie na Czerwony Październik. Ta pozycja – bardzo ciepło przyjęta przez krytyków i czytelników – przyczyniła się do zawarcia wielu nowych znajomości w kręgach związanych z armią i służbami specjalnymi Stanów Zjednoczonych.

Kim był Jack Ryan?

Poznajemy go momencie, kiedy rozpoczyna swoją karierę w CIA. Jest analitykiem; analizuje raporty i na podstawie opisanych faktów tworzy prognozy. Pewnego grudniowego poranka przedświąteczną atmosferę zakłóca informacja o pewnym kapitanie floty północnej ZSRR, Litwinie Makro Ramiousie, który to rzekomo postradał zmysły i uprowadził atomową łódź podwodną z rakietami balistycznymi. Przemierza głębiny Atlantyku, by u wybrzeży Stanów Zjednoczonych użyć swej straszliwej broni i raz na zawsze zakończyć hegemonię USA. Tak zaczynają się pierwsze karty książki pt. „Polowanie na Czerwony Październik”.

Fabuła książki nie jest oderwana od rzeczywistości. W grudniu 1975 roku miało miejsce pewne wydarzenie, które stało się kanwą „Polowania…” Niestety, ta historia nie zakończyła się szczęśliwie…

Walerij Sablin był oficerem politycznym na fregacie rakietowej typu Krivak. To właśnie on, dokładnie w 58 rocznicę wybuchu Rewolucji Październikowej uprowadził z portu w Rydze fregatę „Storożewoj”. Załodze przeczytał manifest, w którym obnażał działania politbiura i sprzeniewierzenie się ideom Marksa i Engelsa. Oficerowie zbiegli i zamknęli się w pomieszczeniach pod pokładem, natomiast Sablin zdobył przychylność szeregowej załogi. Ogłosił, że okręt jest „terytorium niezależnym”. Niestety nie udało się mu. Zaatakowany przez lotnictwo i marynarkę ZSRR musiał poddać jednostkę, a sam wraz załogą został aresztowany. Oskarżony o zdradę, został skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano.

Książka doczekała się adaptacji filmowej, która okazała się wielkim przebojem kinowym.
Sir Jack Patrick Ryan to – tak naprawdę – tylko postać literacka. Jest bohaterem całego cyklu książek, universum, które stworzył Clancy. Ryan po studiach wstępuje do piechoty morskiej, w trakcie ćwiczeń doznaje dotkliwego złamania kręgosłupa – stąd u niego niechęć do latania helikopterami. W szpitalu poznaje lekarza, swoją przyszłą żonę, Kate. Po zwieńczonych sukcesem studiach doktoranckich, gra na giełdzie, prowadzi własny biznes, jest wykładowcą akademickim, z czasem rozpoczyna współpracę z CIA.

Lęki współczesnego świata

Clancy w swych książkach przywołuje wszystkie lęki współczesnego świata. W „Kardynale z Kremla” pokazuje walkę wywiadów z czasów zimnej wojny. A będąc po lekturze „Akwarium” W. Suworowa, mam wrażenie, że przedstawiona rzeczywistość wydaje się być oddana dość wiernie.

Zimnowojenne rozgrywki CIA, GRU i KGB stają się także tłem „Czerwonego królika”, którego główna fabuła dotyczy zamachu na papieża Jana Pawła II.

W „Sumie wszystkich strachów” Clancy pokazuje nam to, czego obawiają się przywódcy państw współczesnego świata… mianowicie, możliwości wykorzystania broni masowego rażenia przez terrorystów. Jednocześnie trzeba mieć świadomość, że materiały rozszczepialne ginęły i giną. Bywają źle przechowywane, czasami, stają się łupem złodziei. Poza tym są na świecie reżimy, które potajemnie prowadzą swoje własne programy nuklearne lub chętnie kupiłby materiał rozszczepialny. Książka stała się bestselerem, a film oparty na jej podstawie – hitem!

W kolejnych książkach „Dług honorowy” i „Dekret” Jack musi się zmierzyć z różnorakimi zagrożeniami. W książkach tych ocieramy się o zagrożenia, które – jak w soczewce – skupiają się na przełomie wieków: terroryzm, super-terroryzm, wojna hybrydowa.

Po wydarzeniach z 11.09.2001 roku w jednym z programów CNN Clancy zostaje posądzony o to, że dostarcza terrorystom gotowych scenariuszy. Na ostatnich stronach „Długu honorowego” liniowiec pasażerski rozbija się o budynek Kapitolu w Waszyngtonie. Giną prawie wszyscy obecni, włącznie z prezydentem. Ryan na mocy konstytucji USA zostaje prezydentem.

Tom Clancy nigdy nie krył swojej sympatii ku republikanom, natomiast sieć CNN – w przeciwieństwie do Fox News Channel – ma zapatrywania liberalne, wręcz lewicowe. Myślę, że powodem ataku na Toma był jego światopogląd i wyznawane wartości…

Warto sięgnąć do książek Clancy. Nie tylko dlatego, że jest to świetna literatura dla dużych chłopców (choć nie tylko!). Clancy miał niesamowity dar przelewania na papier w sposób wielce interesujący spraw opisujących zagadnienia zagrożeń i bezpieczeństwa przy jednoczesnym budowaniu wielce intrygującej fabuły. Jego znajomość świata i geopolityki skutkowała tym, że czytając jego książki mamy wrażenie, że świat fabuły przeplata się z realnymi wydarzeniami. Mimo tego, że należy jego książki potraktować jako świetną rozrywkę, stawiam ją śmiało obok opracowań naukowych z dziedziny bezpieczeństwa. Te książki otwierają oczy na hipotetyczne scenariusze konfliktów, czy innych zagrożeń. A czyż nie lepiej jest mieć ich świadomość i zabiegać im?

Niestety, Tom Clancy więcej książek już nie napisze. Zmarł 1.10.2013 roku, na – jakże typową przypadłość dla ludzi służb: komplikacje po operacji serca.

Spoczywaj w pokoju Tom!

(fot. Wikimedia Commons)

---

Link: mil.link/pl/jack-ryan/

Krótki link: mil.link/i/ryan

---