Niewidoczny front niewypowiedzianej wojny
Zabezpieczenie kraju przed prowadzeniem inwazyjnych, zewnętrznych działań wywiadowczych o charakterze psychologiczno / informacyjnym jest zadaniem szczególnie trudnym. W pierwszej kolejności wymaga uświadomienia oraz właściwego ustrukturyzowania zagrożenia. Trafnie opracowana struktura zagrożenia wskaże poziom i usytuowanie instytucji państwowych, które posiadają kompetencje, siły i środki, aby przeciwdziałać.
Brak takiego opracowania powoduje wprowadzenie dodatkowego chaosu do przestrzeni informacyjnej, a w tym wypadku warto mieć na uwadze, że właśnie wprowadzenie chaosu (czynnik destabilizacji) to jeden z elementów prowadzenia operacji psychologicznych.
W dużym uproszczeniu, na wstępie znaczenie może mieć:
• świadomość bycia przedmiotem wrogich działań zewnętrznych oraz występowania realnego zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa;
• określenie pola konfrontacji (w tym wypadku – przestrzeń informacyjna formatowana wielowymiarowymi działaniami dywersji psychologicznej);
• zdefiniowanie – jakie struktury obcego państwa odpowiadają za działania ofensywne przeciwko Polsce;
• określenie zdolności, sił i środków będących bazą operacyjną tych struktur;
• wskazanie polskich struktur państwowych, adekwatnych do prowadzenia operacji osłonowych (w tym utworzenie i właściwe ulokowanie centrum operacyjnego – odpowiedzialnego za koordynację globalnych działań);
• analiza zasobów własnych (np.: przepisy prawne utrudniające swobodę operowania, dostateczny poziom wiedzy, doświadczenia, możliwości logistyczno / operacyjnych);
• analiza wewnętrznych czynników wpływających na utrudnienia działań operacyjnych, jednocześnie ułatwiających przeciwnikowi prowadzenie działań ofensywnych wobec Polski (np.; regulacje rynku medialnego, etc.);
• Określenie długofalowych oraz doraźnych koncepcji działań w zależności od kierunku operowania (uwarunkowania polityczne, społeczne, kulturowe, historyczne – właściwe dla każdego z kierunków);
• Określenie metod działania (w zdecydowanej większości powinny być to metody niejawne – jawną część pozostawiając dla tzw. instytucji uzupełniających).
Kto i co robi przeciw Polsce?
Działania, którym Polska jest poddana od długiego czasu w terminologii specjalistycznej klasyfikuje się jako dywersyjne operacje psychologiczne w ramach złożonych operacji wywiadowczych. Operacje takie prowadzą wyspecjalizowane instytucje państwowe – jakimi są wywiad i kontrwywiad danego państwa.
Polem konfrontacji jest przestrzeń informacyjna (środki informacji masowej oraz środki informacji alternatywnej) w tym cyberprzestrzeń (mimo wszystko nadal programowana przez człowieka).
Poziom rekacji
Przeciwko ekspertom z GRU, SVR czy BND nie wystawia się romantycznie usposobionych ośrodków akademickich lub działających w najlepszej wierze sieci działaczy społecznych (są to jednocześnie doskonałe elementy uzupełniające, konsultacyjne, ekspercko / doradcze). Za walkę z tego typu zagrożeniem odpowiedzialny jest kontrwywiad (cywilny i wojskowy), który powinien być nadrzędną służbą specjalną w Polsce (NSK – Narodowa Służba Kontrwywiadu).
Działania kontrwywiadu wspierać powinien niewielki kierunkowo zadaniowany wywiad (cywilny i wojskowy), który w mojej ocenie, z wielu względów powinien nadal zachować autonomię instytucjonalną (zupełnie inny profil kandydatów i w związku z tym inne kryteria naboru, odmienne co do zasady zadania oraz przede wszystkim mniejsze ryzyko dekonspiracji pozostając struktura autonomiczną).
Inne struktury państwowe (Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Edukacji, Łączności, Media Narodowe, etc). pełnić powinny bardzo istotne funkcje uzupełniające, zadaniowane oraz koordynowane z poziomu centrum operacyjnego służb specjalnych oraz osoby łącznikujące.
Czynniki utrudniające
Istotnym utrudnieniem dla działań osłonowych w Polsce jest zbyt wysoki współczynnik reaktywności zarówno po stronie politycznej jak i medialnej. W ujęciu pawłowowskim, czas reakcji pomiędzy bodźcem zewnętrznym i reakcją wewnętrzną jest szczególnie niewielki. To bardzo niebezpieczne. Wytworzenie sprzężenia zwrotnego jest podstawą działań ofensywnych przeciwnika. Zanim podjęto działania przeciwko Polsce, studiowano i utworzono „polski portret psychologiczny” – do którego dopasowano odpowiednie metody ofensywne. Inne dobiera się wobec społeczeństw uwarunkowanych skromniej emocjonalnie (Niemcy, Austria, Szwajcaria, Skandynawia) a inne wobec Polski, gdzie konfrontacja i konflikt jest integralną częścią społecznego temperamentu. Kulturowo, społecznie, historycznie – mamy uwarunkowany niski współczynnik samokontroli zbiorowej. Nadal zbyt łatwo nas rozprowadzać. Wykorzystuje się w tym wypadku stare sprawdzone psychologiczne mechanizmy warunkowania klasycznego oraz warunkowania instrumentalnego tylko na skalę makro. W takich sytuacjach wypadku lepiej nie odpowiadać nic – aby nie tworzyć sprzężenia zwrotnego.
Koncepcje operacyjne
Działania prowadzić się powinno zasadniczo na czterech kierunkach:
1. Wewnętrzny defensywny (budowanie spójności ideologicznej, zapobieganie polaryzacji społecznej, etc.)
2. Wewnętrzny ofensywny (neutralizowanie ośrodków dywersyjnych przeciwnika w Polsce)
3. Zewnętrzny defensywny (kształtowanie opinii o Polsce, sprostowania, procesy etc.)
4. Zewnętrzny ofensywny (operacje osłabiające centra kierowania przeciwnika na jego terenie, podważanie spójności ideologicznej społeczeństwa, kierunkowanie społecznego systemu wartości, wszelkiego rodzaju inspiracje operacyjne).
Warto pamiętać, że opracowując koncepcje działania, najczęstszym błędem jest utworzenie jednej matrycy działania i procedur operacyjnych – nie biorąc pod uwagę skrajnie odmiennych uwarunkowań kulturalnych, społecznych, historycznych, kodu kulturowego kraju przeciwnika. Każda z koncepcji musi być „szyta na miarę”.
Zupełnie inna na przykład będzie koncepcja wobec kierunku wschodniego: przeciwnik nie funkcjonujący w ustroju demokratycznym, bardzo duża społeczna kontrola wewnętrzna i silny reżim kontrwywiadowczy. Spójność ideologiczna społeczeństwa – trudniejsza do rozbicia lub podważenia, wymagająca spersonalizowanych metod i argumentacji. Inna koncepcja działania, inne instrumenty i poziom konspiracji, etc.
Zupełnie inna będzie natomiast koncepcja wobec kierunku zachodniego: działanie z innej pozycji operacyjnej, zupełnie inny kod kulturowy i inne metody i dobór środków aktywnych.
Metody działań
Próba tworzenia mechanizmów otwartej konfrontacji jest na tym etapie z góry skazana na niepowodzenie i może jedynie odwrócić uwagę od kwestii najistotniejszych, znacznie je osłabiając lub zatrzymując. Na chwilę obecną nie jesteśmy nie gotowi na tradycyjna, otwartą wymianę ciosów (wymaga to przede wszystkim znacznego finansowania oraz zmian w przepisach). Kraje prowadzące u w Polsce ofensywę wywiadowczo informacyjna dysponują budżetem będącym poza naszymi możliwościami
Jednakże jako naród jesteśmy mądrzejsi od przeciwników. Jesteśmy mniejszym krajem, ale o ogromnych możliwościach intelektualnych, z wielkim poczuciem dumy i godności narodowej, z naturalnymi predyspozycjami do działania w konspiracji, co w tym wypadku ma istotne znaczenie. Mamy doskonale wykształconą młodzież, uczącą się w najlepszych szkołach w Polsce i za granicą, co pozwala im doskonale rozumieć puls i temperament społeczny danych nacji. To wielki potencjał, którego nie wolno zmarnować (potencjalne aktywa). W tym kontekście, należy prowadzić spójną politykę ideologiczną – wiązać młodych ludzi ideologicznie z Polską, tym bardziej jeśli mieszkają za granicą (kluczowa rola wspomnianych ośrodków uzupełniających – Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Kultury, mediów, etc.).
Prowadząc konfrontację z potencjalnie silniejszym przeciwnikiem należy zejść z głównej płaszczyzny konfrontacji w strefę działań nieregularnych. Znaczna część operacji zabezpieczających powinna być prowadzona ofensywnie, przenosząc płaszczyznę konfrontacji na teren przeciwnika (szczególna rola wywiadu cywilnego i wojskowego), aby nie niszczyć własnego państwa (postępujący w zastraszającym tempie podział społeczny jest bezpośrednim skutkiem tych działań w polskiej przestrzeni). Kluczowa jest również znajomość terenu działania, kodu kulturowego danej nacji, socjologicznych i psychologicznych uwarunkowań, przede wszystkim bardzo dobra znajomość językowa, ponieważ duża część operacji działań ofensywnych opiera się o specyficzne formy psycholingwistyczne, presupozycyjne – tak aby formalnie nie narażając się na zarzuty, powodować, aby przekaz podświadomy docierał tam, gdzie powinien i tak jak powinien.
Trzeba działać niestandardowo, ofensywnie, nie pozwalać na inicjatywę – samodzielnie ją narzucać i utrzymywać operując na podstawie danych jawnych oraz niejawnych. Nie bać się prowadzić aktywnych działań ofensywnych. W operacjach psychologicznych pasywność to bezpośrednia droga do porażki. Nie bać się prowadzić skomplikowanych treningów w kraju i za granicami – dla testowania możliwości operacyjnych. Warto przeprowadzić na przykład ćwiczenie operacyjne, zadając sobie pytanie: na jakim społeczeństwie łatwiej jest pracować dywersyjnie w kontekście psychologicznym? Wówczas może się okazać, że nadal mamy zbyt wiele tych cech ułatwiających operowanie przeciwnikom i jesteśmy po prostu idealnym celem.
W kontekście wewnętrznym / defensywnym prawdopodobnie najważniejszym elementem jest zbudowanie jednoczącego fundamentu ideologicznego oraz zatrzymanie postępującej polaryzacji ideologicznej (na marginesie: dopiero wówczas można myśleć o tworzeniu państwowych mechanizmów narracyjnych – te funkcjonują w spójnych ideologicznie krajach, np.; Izrael, Chiny, etc; bez tego będzie to powód do jeszcze silniejszego podziału społecznego).
Polaryzacja ideologiczna tworzy naturalne środowisko operowania dla wywiadu przeciwnika. Do działań dywersyjnych bardzo często wykorzystuje się (bądź tworzy) ruchy radykalne, znajdujące się zarówno po lewej jak i prawej stronie politycznej. Radykalnymi postawami najłatwiej sterować, najłatwiej je antagonizować, programować. W skrajnych ruchach jest najmniej elementów racjonalnych, a najwięcej elementów emocjonalnych – to właśnie w sferę emocji kieruje się ofensywne działania psychologiczne w ramach złożonych operacji wywiadowczych lub kontrwywiadowczych.
W spolaryzowanej scenie politycznej być może trzeba szukać autorytetu środka (kompromis dla celu wyższego). Kierować tę aktywność warto w pierwszej kolejności wobec ludzi młodych, oddziałując na bardziej plastyczne umysły, nie przeorane intelektualnie i zabetonowane przez kilkadziesiąt lat sowieckiej okupacji. Warto przy tym odwoływać się do symboliki (jeden z najsilniejszych środków oddziaływania psychologicznego). Mamy w Polsce symbol, wokół którego można budować ideologiczny klej społeczny – symbol „Polski Walczącej”.
Dla przykładu: przy okazji pojawiających się co jakiś czas chęci zburzenia Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie, zastanowiłbym się czy nie lepszym rozwiązaniem byłoby umieszczenie na jego szczycie wielkiego podświetlonego na biało czerwono symbolu „Polski Walczącej”, unoszącego się dumnie nad miastem. W wymiarze symbolicznym byłby to o wiele silniejszy przekaz niż zwykłe wyburzenie. Byłby to przekaz zarówno do wewnątrz jak i na zewnątrz. Symbol „Polski Walczącej” powinien być szczególnie chroniony prawnie oraz szczególnie eksponowany (banknoty, komunikacja miejska, i inne środki codziennego użytku).
Niezbędna jest również regulacja przestrzeni medialnej – obecna daje nieograniczone możliwości prowadzenia operacji ofensywnych przeciwko Polsce. Potrzebne są szkolenia dla dziennikarzy, uświadamiające im jak dużą rolę często nieświadomie pełnią w ofensywnych operacjach psychologicznych przeciwko Polsce. W znaczny sposób wpłynęłoby to na poziom debaty publicznej w Polsce, której analiza jest idealnym korytarzem informacyjnym dla wywiadów państw obcych.
Kolejnym elementem powinno być utworzenie niejawnego kierunku studiów z „psychologii operacyjnej”, z przeważającymi elementami praktyki terenowej (w kraju i za granicą). Kierunek, który uczyłby niezbędnej wiedzy psychologicznej, socjologicznej, kulturowej i międzynarodowej, ale przede wszystkim uczyłby młodych ludzi niestandardowego myślenia i podejścia do nauki.
Metody operowania w znacznej części powinny pozostawać niejawne, stąd tylko pobieżny, być może chaotyczny rys kilku kierunków.
Link: mil.link/pl/niewidoczny-front-niewypowiedzianej-wojny/
Krótki link: mil.link/i/psych
