Reklama farmaceutyczna a bezpieczeństwo – granice pomiędzy informacją a dezinformacją

Od jakiegoś już czasu w przestrzeni medialnej funkcjonują reklamy leków, suplementów diety, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia medycznego etc. Odbiorcy tych reklam często oglądający telewizję, przeglądający strony internetowe trafiają, czytając prasę są bombardowani przeróżnymi reklamami począwszy od firm farmaceutycznych kolejno to sklepy spożywcze, sklepy z elektroniką oraz budowlane, a także usługi finansowe.

Każdorazowo reklama ma za zadanie pozyskanie klienta dla przedstawionego produktu, a im większa uniwersalności produktu tym grupa pozyskanych osób się powiększa. W tym artykule skupmy się jednak na reklamach firm farmaceutycznych.

W Polsce aktem prawnym regulującym zasady dotyczące reklamy leków, w tym również leków bez recepty jest Ustawa z dnia 6 września 2001 “Prawo farmaceutyczne”. Zgodnie z przepisami reklama musi być rzetelna, nie może wprowadzać w błąd, oraz musi posiadać informacje o przeciwwskazaniach i działaniach niepożądanych. W przypadku leków na receptę, reklama tej kategorii leków jest całkowicie zabroniona, by ustrzec pacjentów przed samodzielnym leczeniem i niewłaściwym zastosowaniem leków.

Kolejną kategorią funkcjonującą w obrocie farmaceutycznym są suplementy diety. Regulacje dotyczące tej kategorii wskazuje Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006r o “Bezpieczeństwie żywności i żywienia”. Ustawa wskazuje między innymi w jaki sposób wprowadza się do obrotu suplementy diety, jakie są sposoby ich oznakowania i reklamowania. Warto również zauważyć, że reklamy suplementów diety nie mogą sugerować, że są substytutem zdrowej diety, jak również nie mogą wprowadzać w błąd co do ich właściwości zdrowotnych.

W kontekście reklamy należy również wskazać akt prawny regulujący przeciwdziałanie nieuczciwej konkurencji, a przepisy zawarte są w Ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 r. Ów akt wskazuje jakie praktyki reklamowe mogą być uznane za nieuczciwe, w tym również wprowadzające klienta w błąd.

Dzisiejszy świat, w którym dostęp do informacji jest na wyciągnięcie ręki, reklama odgrywa ważną rolę w kształtowaniu opinii i zachowań konsumenckich. Szczególnie reklamy środków funkcjonujących w obrocie farmaceutycznym czyli leków OTC, suplementów diety, kosmetyków etc. jest nieodłącznym elementem dzisiejszych bloków reklamowych. Duża część tych preparatów może przynieść wiele korzyści, ale nie wolno ignorować również zagrożeń jakie mogą przynieść.

Należy mieć świadomość, że firmy farmaceutyczne inwestują ogromne środki pieniężne w kampanie reklamowe, których zadanie polega na przekonaniu konsumenta do zakupu produktu. Często wykorzystywane są chwytliwe hasła, atrakcyjne grafiki, obietnice szybkiego rozwiązania problemu zdrowotnego np. przedstawiane przez osoby mające wysoki status zaufania publicznego czyli farmaceuty, czy lekarza. Takie podejście prowadzi do fałszywego poczucia bezpieczeństwa, w tym także zdrowotnego.

Dezinformacja i niewłaściwe stosowanie reklamowanych produktów, może przynieść więcej szkody niż pożytku. Często przyczyną powstawania takich zagrożeń jest samodzielne działanie konsumentów, polegające na samo diagnozie i leczeniu zdiagnozowanych dolegliwości, czasem wyimaginowanych przez koncerny farmaceutyczne. Aby lepiej zobrazować opisywane zjawisko można posłużyć się przykładem zastosowania przez pacjenta środka przeciwbólowego, który jednocześnie ignoruje przeciwwskazania i nie stosuje właściwego dawkowania.W przypadku suplementów diety, które nie są ściśle regulowane jak leki, ryzyko jest jeszcze większe. Duża część pacjentów nie jest świadoma, że pewne składniki występujące w suplementach diety mogą wywoływać nie właściwe interakcje z przepisanym przez lekarza lekami, a w konsekwencji może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Obecnie trwają prace w przygotowaniu nowych przepisów regulujących reklamę preparatów funkcjonujących na rynku farmaceutycznym. Zaangażowane w te prace są również firmy farmaceutyczne. Kluczem do stworzenia nowych przepisów powinno być przede wszystkim dobro pacjenta, jego edukacja, zbudowanie świadomości w sferze poprawy zdrowia. Ale nade wszystko reklama nie powinna obniżać prestiżu zawodu lekarza i farmaceuty. To reprezentanci tych zawodów powinni być wytyczną do leczenia pacjentów i poprawy ich zdrowia, uwzględniając na pierwszym miejscu bezpieczeństwo pacjenta. Niestety w ostatnim czasie obniżone zostało zaufanie wspomnianych zawodów, a winę za to w dużej mierze ponoszą reklamy.