Ochrona interesów RP i UE – relacja i wnioski z seminarium na WSPol

W dniach 9 – 10 listopada 2015 r. na terenie Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie odbyło się międzynarodowe seminarium naukowe „Współpraca organów ścigania i innych instytucji państwowych w zakresie ochrony interesów ekonomicznych i finansowych RP i UE w związku z obrotem paliwami ciekłymi”. Seminarium zostało zorganizowane przez Instytut Badań nad Przestępczością Kryminalną i Terroryzmem Wydziału Bezpieczeństwa Wewnętrznego Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie we współpracy z Polską Organizacją Przemysłu i Handlu Naftowego, Centralnym Biurem Śledczym Policji oraz Biurem Służby Kryminalnej Komendy Głównej Policji.

W ramach dwudniowego seminarium odbyły się dwa panele: „Międzynarodowe i krajowe aspekty instytucjonalnego zwalczania nieprawidłowości na rynku paliw płynnych” oraz „Rola służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny w procesie zapobiegania i zwalczania przestępczości w obrocie paliwami płynnymi”. W przedsięwzięciu wzięło udział ponad 100 osób, na co dzień zaangażowanych głównie w zwalczanie przestępczości na rynku paliw i związanych z tym uszczuplaniem i wyłudzaniem podatku VAT. Obecni byli m.in. prokuratorzy, policjanci KGP, KWP i Zarządów CBŚP, inspektorzy kontroli skarbowej, przedstawiciele firm doradczych, ARM, UDT, UKS, Ministerstwa Finansów oraz branży paliwowej.

Prelegenci w trakcie swoich wystąpień przedstawili skalę zjawiska, system zwalczania nieprawidłowości, kompetencje, role, sposoby i formy współpracy organów ścigania i innych instytucji państwowych, aspekty karne, modus operandi sprawców, case studies oraz systemowe rozwiązania problemu nadużyć VAT. Podniesiono także formalne i praktyczne problemy związane z wykrywaniem przestępstw w przedmiotowym zakresie i ściganiu ich sprawców.

Jak się okazuje przestępczość „paliwowa” to nie jest problem wyłącznie branży paliw. Ze względu na swoją skalę zarówno w Polsce, jak i w innych, wybranych rejonach Europy ma ona pośredni wpływ na bezpieczeństwo państwa. Wg ekspertów luka w VAT w Polsce na 2015 rok szacowana jest na 3% czyli ok. 52 mld zł, przy budżecie MON na poziomie 42 mld zł. Tym samym szkody nieuczciwej konkurencji na rynku paliw odbijają się i na samej branży, jak i znacząco na samym budżecie państwa.

Międzynarodowe grupy przestępcze m.in. na wewnątrzwspólnotowym obrocie i tzw. karuzelach, angażując setki firm (często słupów) dokonują oszustw na tradycyjnych paliwach a także olejach opałowych czy smarowych a nawet paliwie lotniczym. Działanie takie prowadzi do nieuczciwej konkurencji na rynku, ogromnych strat dla branży oraz budżetu państwa poprzez uszczuplanie oraz wyłudzanie podatku VAT. Przedstawiciele branży domagają się lepszej ochrony ze strony państwa oraz skuteczniejszych instrumentów prawnych do zwalczania i ograniczania tego typu przestępczości. Zauważają także z jednej strony skuteczność i zaangażowanie służb w zwalczaniu procederu, z drugiej zaś problem z satysfakcjonującą i sprawiedliwą kwalifikacją prawną czynów i niskimi sankcjami dla sprawców.

Kwestia właściwej kwalifikacji ma coraz poważniejsze znaczenie, gdyż przestępcy coraz częściej zmieniają profil swojej działalności, odchodzą od ryzykownych dziedzin gdzie sankcje są dotkliwe (narkotyki, napady, haracze, sutenerstwo, podrabianie pieniędzy) a przechodzą w dziedziny gdzie działalność nie jest od razu zauważana przez organa ścigania, ewentualne sankcje są mało dotkliwe, wyroki w zawieszeniu a ryzyko kar izolacyjnych bardzo znikome.

Luka podatkowa to nie tylko problem Polski. Jak pokazują statystyki i zestawienia, największy problem występuje w krajach byłego bloku socjalistycznego oraz południa Europy. Sytuacja wymaga uszczelnienia polskiego systemu podatkowego ale z pomocą przedstawicieli zainteresowanych branż. Równie ważna jest współpraca międzynarodowa z krajami naszego regionu, celem minimalizacji tak szkodliwego procederu przestępczego. Zmiany muszą także prowadzić do zwiększenia świadomości uczestników systemu podatkowego oraz ograniczenia negatywnych efektów działań odbijających się na uczciwych podatnikach. Pozytywnie oceniono działania medialne Ministerstwa Finansów w postaci kampanii „Nie daj się zrobić w słupa” czy akcji „Weź paragon” oraz „Loterii Paragonowej”.

Dyskusyjna jest podnoszona przez przedstawicieli różnych instytucji kwestia dostępu do różnych baz danych. Wydaje się, że po to ustawowo rozproszono uprawnienia, by ograniczyć możliwość nadużyć w demokratycznym systemie. Celowe może okazać powołanie roboczych grup międzyresortowych, celem synergicznego wykorzystania możliwości, kompetencji, sił i środków w walce z szerzącą się przestępczością, uderzającą w nasze wspólne dobra i interesy.